آثار وبرکات معرفت (14) صبر قسمت اول
بسم الله الرحمن الرحیم
(6)صبر
یکى دیگر از ثمرات معرفت ،صبر وشکیبائى در برابر مشکلات وگرفتاریها مىباشد.
خداوند تبارک وتعالى در قرآن کریم مىفرماید:
«وَاصبِر وَما صَبرَکَ اِلاّ بِالّلهِ»(5)
= «صبر کن وصبر تو فقط به کمک خداست».
«وَاصبِروااِنَّ اللّهَ مَعَ الصّابِرینَ» (6)
= «صبر کنید که خداوند با صابرین مىباشد» .
«اِستَعینُوا بِاّلصَّبرِ وَاّلصَّلوة وَاِنَّهالَکَبیرَةٌالاّ عَلَى الخاشِعینَ»(7)
«از صبر واز نماز یارى (وکمک) بجوئید؛واین کار جز براى خاشعان گران است».
«اِلاّ الَّذینَ صَبَرواوَعَمِلُواالصّالِحات اولئِکَ لَهُم مَغفِرَةوَاَجرٌ کَبیرٌ.»(8)
--------------------------------------------------------------------------------
1- سورة المائده آیه 23
2-تاریخ انبیاء نویسنده -عمادزاده /ص 291/
3- سورة الانبیاء آیه 69
4- مصباح الشریعة؛باب 75
5- سوره نحل آیه 127
6- سورة الانفال آیه /46
7- سورةالبقرة آیه 45
--------------------------------------------------------------------------------
= «مگر کسانى که صبر مىکنند وعمل صالح انجام مىدهند ؛ براى آنها آمرزش واجر بزرگى مىباشد».
واژه صبر صد وسه بار در قرآن ذکرشده است. از آن جهت که صبر یک کمال وجودى است خداوند متعال در قرآن کریم در حالى که سفارش مىکند که از صبر استعانت وکمک بگیرید مىفرماید: صبر کن وصبر تو به کمک خداست ؛یعنى تنها مبدأکمال بخش که این کمال را به تو عطا مىکند خداست .
واما روایات زیادى در این باب وارد شده است که به بعضى از آنها اشاره مىشود:
عن على بن الجسین ( علیهماالسلام )قال: «الصبر من الایمان بمنزلة الرأس من الجسد؛ ولا ایمان لمن لا صبر له».(1)
صبر نسبت به ایمان مانند سر است نسبت به بدن وهر که صبر ندارد ایمان ندارد.
عن ابى جعفر ( علیه السلام )قال: الصبر صبران: صبر على البلاء حسن جمیل وافضل الصبرین الورع عن المحارم .امام محمد باقر ( علیه السلام ) فرمودند: صبر دو گونه است: صبر بربلا که خوب ونیکواست، ولى بهترین این دو صبر ،پرهیز از محرّمات است .(2)
قال امیر المؤمنین ( علیه السلام ): قال رسول اللّه ( صلىالله علیه وآله )الصبر ثلاثة صبر عند المصیبة وصبرعلى الطاعةوصبرعن المعصیة، فمن صبرعلى المصیبة...کتب اللّه له ثلاث مائةدرجة...ومن صبر على الطاعة کتب اللّه له ستّمائة درجة...ومن صبر على المعصیة کتب اللّه له تسعمائةدرجه...(3)
امیرالمؤمنین على ( علیه السلام )از قول رسول اللّه ( صلىالله علیه وآله ) فرمودند که: صبر بر سه قسم است: صبر در مصیبت ووصبر بر طاعت و صبر از گناه،پس هر که بر مصیبت صبر کند...خدا برایش «300»درجه نویسد...وهر که بر طاعت صبر کند خدا برایش «600»در جه نویسد...وهر که از گناه صبر کند، خدا برایش «900»درجه نویسد...
ازروایات مذکوره ،علاوه بر اهمیت صبر ،چنین استفاده مىشود که :صبر در ترک معصیت از اهمیت بیشترى برخوردار است؛ زیرا ترک گناه ومعصیت جهاد اکبر است، چه بسا کسانى که در برابر مشکلات .سختیها وکمبودها ونا رسائیها صبر مىکنند وحتّى در جان فشانى در مقابل دشمن ایستادگى مىکنند، امّا در مقابل هواى نفس از پاى در مىآیند ونمىتوانند نفس سرکش را سرکوب کنند ولذا در روایت آمده است: از موسى بن جعفر« علیهماالسلام »از آباء واجدادشان « علیهم السلام »از مولا امیرالمؤمنین « علیه السلام »روایت کرده اند وفرمودندکه:پیامبر« صلىالله علیه وآله » عدّه اى را که براى جهاد با دشمن رفته وزمانى که از جهاد بر گشتند، فرمودند: «مرحبا بقومٍ قضواالجهاد الاصغر وبقى علیهم الجهاد الاکبر،قیل: یا رسول اللّه « صلىالله علیه وآله »وماالجهاد الاکبر؟قال « صلىاللهعلیهوآله »:جهاد النفس»ثم قال « صلىالله علیه وآله »:افضل الجهاد من جاهد نفسه التّى بین جنبیه (4) =آفرین به قومى «طائفه اى» که جهاد اصغر را انجام دادند(وفارغ شدند)،و جهاداکبربراى آنها باقى ماند.بعضى از اصحاب عرض کردند که: یا رسول اللّه « صلىالله علیه وآله » جهاد اکبر کدام است؟ حضرت فرمودند: جهاد با نفس!سپس اضافه فرمودند: با فضیلتترین مبارزه وجهاد از براى کسى است که با نفس خود جهاد ومبارزه کند».
پس در نتیجه روشن شد که صبر درمقابل گناه ومعصیت افضل است . صبر درلغت به معناى شکیبائى کردن .نقیض جزع ؛ودرکشاف اصطلاحات الفنون آمدهکه: صبر؛ به معناى شکیبائى است .
--------------------------------------------------------------------------------
1- سورة هوذ آیه 11
2- اصول کافى ج 3 ص 142 ح 4
3- اصول کافى ج 3 ح 14 ص 145
4- اصول کافى ج 3 ص 145 ح 15
5- «انّ رسول اللّه « صلىالله علیه وآله »بعث سریّة فلمّارجعوا، قال:.. بحارالانوار ج 67 ص 65