معارف اسلامی

          بسم الله الرحمن الرحیم

رضا ؛ ثمره معرفت

 

    نکته ومطلبى که لازم است در این مقام اشاره شود این است که: رضا در واقع ثمره معرفت ومحبت است .

 

    بیان مطلب :

 

    کسى که تقوا را پیشه کرد ودر سلک متقین قرار گرفت قابلیت این معنا را پیدا مى‏کند که معرفت باللّه پیدا کند وکسى که از نعمت معرفت بر خوردار شد در نتیجه ؛ این موهبت الهى ثمراتى دارد که از آن جمله مى‏توان ؛ "رضا"را نام برد ،درنتیجه رسیدن به مقام رضا؛هم مجاهدت را مى‏طلبد وبدنبال آن فضل ورحمت وموهبت الهى را به همراه دارد ولکن این موهبت در معرفت الهى مى‏باشد به این بیان: کسى که به معرفت راه یافت ،قطعا از مقام رضا بر خوردار خواهد شد، همان گونه که اگر نور آمد وفضا را روشن کرد قطعا با وجود نور اشیایى که در آن جا باشند، دیده مى‏شوند ولذا وقتى که نور معرفت در دل مؤمن بتابد، در نتیجه ظلمت جهل از آن دل خارج شده وحقایق را مى‏یابد وبعد از رسیدن به حقیقت حالات او تغییر مى‏کند ویکى از آن حالات "رضا" بودن است در مقابل اراده ومشّیت خداوند تبارک وتعالى .

گرچه رضا را مى‏توان از مواهب الهى نامید ،اما شرط تعلق این موهبت، مجاهدت وترک گناه ومعاصى مى‏باشد ورسیدن به این درجه در اثر تهذیب نفس مى‏باشد وبهتر آن است که این گونه بیان شود که رضا ؛ ثمره معرفت است وقتى که انسان به درجه عرفان رسید وعارف باللّه شد وبه مقام یقین دست پیدا کرد آن وقت است که نفس او قابلیت این مقام را پیدا مى‏کند واین موهبت الهى بعد از رسیدن به مقام یقین براى اوکشف مى‏شود و اودر مقام "رضا"قرار مى‏گیرد ودر مقابل اراده الهى ،راضى به رضاى پروردگار مى‏شود ولهذا در روایات شریفه "رضا" را یکى از ارکان ایمان قرار داده ‏است .

 

قال امیرالمؤمنین ( علیه ‏السلام ):«الایمان اربعة ارکان: الرضا بقضاء اللّه والتوکل على اللّه وتفویض الامر الى اللّه والتسلیم لامر اللّه». فرمودند: ایمان داراى چهار رکن وپایه است: رضا به قضا (وحکم) خدا، توکل برخدا، واگذارى کار به خدا وتسلیم امر (وفرمان) خدا بودن.( 1)

 

«هرچه از دوست مى‏رسد نیکوست».

 

     روایت شده که حضرت باقر العلوم ( علیه ‏السلام )در سن کودکى از جابر بن عبداللّه انصارى ( قدس‏ سره )سؤال فرمودکه:چگونه است حال تو؟عرض کرد : فقر را خوشتر دارم از غنى ومن مرض را خوشتر دارم از صحتّ ومرگ را از زندگى خوشتر دارم .حضرت امام محمد باقر( علیه‏ السلام )فرمودند:اما مااهل البیت ،پس هرچه را خداوند عطا فرماید،مى‏خواهیم،فقر باشد یا غنى یا مرض یا صحت یا موت یا حیاة‏وزندگى تمام اینها پس او نزد ما محبوب است (2)

ودر روایت دیگر از حضرت سیدالشهداء( علیه‏ السلام )است: «رضى اللّه رضانا اهل البیت»: رضایت خداوند، رضایت ما اهل بیت است. (3)    در حدیث وارد است که حضرت موسى على نبینا وآله وعلیه السلام عرض کردبه خداى تعالى که :به من ارائه بده محبوبترین مخلوق خود را وعابدترین بندگان خود را. خداوند امرش فرمود که به قریه اى رود که درساحل دریااست، که در آن مکان که اسم برده شد، اورا مى‏یابد.

    چون به آن مکان رسید، برخورد به یک مرد زمینگیرداراى جذام وبرصى که تسبیح مى‏کردخداى تعالى را. حضرت موسى به جبرئیل گفت: کجا است آن مردى که از خداوند سؤال کردم به من ارائه دهد؟جبرئیل گفت: یا کلیم اللّه! آن مرد همین است.فرمود:اى جبرئیل، من دوست داشتم او را ببینم در صورتى که بسیار روزه ونماز ته جا آورد. جبرئیل گفت:این شخص محبوبتر است پیش خداوعابدتراست ازبسیار روزه گیر ونمازکن .اکنون امر نمودم که چشمان اوکورشود،گوش کن چه مى‏گوید!پس جبرئیل اشاره فرمود به چشمهاى او، پس فرو ریخت چشمان اویه رخسارش.چون چنین شد، گفت: خداوندا!مرا بر خوردارى کردى از چشمان تا هر وقت خواستى ومسلوب فرمودى از من آنها را هر وقت خواستى وباقى گذاشتى براى من در خودت طول أمل، یا بارّیا وصول!

 

    موسى ( علیه‏ السلام )به او فرمود:اى بنده خدا، من مردى هستم که دعایم اجابت مى‏شود.اگر دوست داشته باشى دعا کنم خداوند اعضاى تورا به تو رد فرماید وعلتهاى توراشفامرحمت کند.گفت: هیچ یک از اینها که گفتى نمى‏خواهم. آن چه خداوند بخواهد براى من ،پیش من محبوبتراست از آنچه خودم براى خودم مى‏خواهم.

 

پس موسى ( علیه‏ السلام )فرمودکه:شنیدم مى‏گفتى به حق تعالى یا بارّیا وصول. این بروصله چیست؟ گفت: در این شهر کسى نیست که اورابشناسدیا عبادت کندغیرازمن .موسى( علیه ‏السلام )تعجب فرمودوگفت:این شخص عابدترین اهل دنیاست(4)  

   به جهان خرّم از آنم که جهان خرّم از اوست  

عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست .(5) 

    علماى علم اخلاق براى رسیدن به مقام رضا مبادى خاصّى را بیان نموده ‏اند وبراى آن درجات ومراتبى را ذکر کرده‏ اند.

 

    «یا ایتها النفس المطمئنّة ارجعى الى ربک راضیة مرضیّه» اى روح آرامش یافته، خشنود وپسندیده به سوى پروردگارت برگرد.(6)

 

 

 

 

 

--------------------------------------------------------------------------------

 

1- اصول کافى کتاب ایمان وکفر باب 29 ح 5 .

 

2-متن روایت:«کیف تجد حالک؟ قال: أنافى حال الفقراحب الیّمن الغنى والمرض احب ّ الىّ من الصحّة، والموت احب الیّمن الحیاة. فقال الامام ( علیه‏ السلام ): اما نحن «اهل البیت» فما یرد علینا من اللّه من الفقر والغنى والمرض والصحة‏والموت والحیاة فهواحبّ الینا» جامع السعادات ج 2 ص 285

 

3- بحارالانوار ج 44 ص 367

4- شرح حدیث جنود عقل وجهل امام خمینى ( قدس‏ سره ) ص 177نقل از سفینة‏البحارج 1ص 524 باب الرضا.

 

 5-گلستان سعدى ص546، طیبات .

6- سوره فجر آیه 8/27