معارف اسلامی

                                      بسم الله الرحمن الرحیم

گرچه تنها همین واقع? اصحاب کهف برای اثبات مدعا کفایت می کند اما شواهد قرآنی دیگری هم درمقام هست که موید این معنا می باشد که بطور اجمال به آن اشاره می شود.

داستان حضرت یونس (علی نبینا وآله وعلیه السلام )در شکم ماهی

قال الله تبارک وتعالی فی محکم کتابه : «فلولاانه کان من المسبحین للبث فی بطنه الی یوم یبعثون»سور? صافات آیات /143/144

₌« واگر از تسبیح کنندگان نبود. تاروز قیامت در شکم ماهی می ماند ».

نکاتی چند که ازاین آیه می توان استفاده نمود :

این که اگر او از تسبح کنندگان نبوددر روزقیامت در شکم ماهی باقی می ماند چنین استفاده می شود که اگر ارادومشیت الهی به امری تعلق بگیرد میتواند یک ماهی را تا روز قیامت زنده نگه بدارد ویک موجود زنده را در شکم خودزنده نگه داشته تا روزقیامت .

گرچه این مطلب با کلم? لو بیان شده است ولو درمواردی استعمال می شود که فرض محال است اما این فرض محال مربوط به تسبح نکردن حضرت یونس(علی نبینا وآله وعلیه السلام ) میباشد نه درزنده بودن او در شکم ماهی در روز قیامت به بیان دیگر فرضمحال در تسبح نکردن است اما این که آیا یک چنین قابلیتی برای یک موجودجاندارممکن است یا خیر از این آیه استفاده می شودکه امکان این معناهست وموجب هیچ گونه امتناع ومحالی نیست .

واین که بعضی از مفسرین درمقام توجیه برآمده اندوبعضی برای مسئله سه صورت فرض کرده واحتمال داده اندباید گفت که نیازی به توجیه نیست وآیه گویای معنای ظاهری است.

کلام مفسران در صور مفروضه

نخست این که:هردوزنده می ماندندویونس(ع)به صورت یک زندانی تا روزقیامت در شکم ماهی محبوس بود .این ازظاهر آیه استفاده می شود.

دوم این که:یونس (ع)از دنیا می رفت وماهی به صورت قبرستان سیار او زنده می ماند!

سوم این که :یونس(ع)وماهی هردو میمردندوشکم ماهی قبر یونس (ع) می شد وزمین قبر ماهی ،او در دل ماهی وماهی در دل زمین تا روز رستاخیز دفن می شدند.

در تفسیر نمونه بعد از بیان این سه نظر چنین می فرماید :

«آی? مورد بحث دلیل برهیچ یک از اقوال نمی تواند باشد ، ولی آیات متعددی که می گوید : در پایان دنیا همه می میرند ، نشان می دهد که زنده ماندن یونس (ع)یا زنده ماندن ماهی تا روز قیامت ممکن نیست لذااز میان این تفسیرهای سه گانه تفسیر سوم نزدیک تر به نظر می رسد .سپس در پایان به این نکته اشاره می کنند که این احتمال نیز وجود دارد که این تعبیر، کنایه از مدت طولانی باشد ، یعنی تا مدتی طولانی در این زندان باقی می ماند، چنان که این تعبیر را در موارد مشابه آن نیز می گویندکه : تا قیامت باید در انتظار فلان مطلب بمانی»

.پایان کلام تفسیر نمونه ج /19 ص/175

واما آن چه که مفسرین را بر آن داشته تا مسئله را این گونه مطرح نمایند عدم توجه به فلسف?این بیان نورانی است این که همه می میرند قابل انکار نیست اما کلام در این معناست که اگر خداوند تبارک وتعالی بخواهد یک موجودرا برای یک سری از مصالح زنده بداردآیا می تواندیانه ؟آن ازمحالات عقلی است وممتنع است یاازنظر عقلی امتناع ندارد ومشیت الهی به این تعلق گرفته که همه بمیرند کلام درقدرت الهی است خداوند فعال ما یشاء است انجام ندادن غیر از عدم قدرت بر انجام است وبینهما بون بعید  ومضافا براینکه انتخاب صورت سوم را در تفسیر به عنوان این احتمال نزدیکتر به نظر می رسد، بسیار بعید است؛ زیرا اگرمردن در شکم ماهی وبعد مردن خودماهی منظورباشد چه ثمره ای بر آن مترتب می باشد وچه آثاری بر آن بار می شود چه فرقی بین مردن در شکم ماهی ومردن در بستر است تا این احتمال رادر ذهن ما تقویت کند  آنچه که این معنا را تقویت می کند واعجاز به حساب می آید در بطن ماهی بودن ودرک حبس در آن فضا وزنده ماندن هردو می باشد وچه مانعی عقلی وچه امتناعی در کارهست تا ما این معنا را رد کرده واین احتمالی که هیچ اثری بر آن مترتب نیست را ترجیح دهیم واین نکته فراموش نشودکه خداوند متعال در مقام بیان مجازت این مطلب را بیان می فرمایدکه اگرهردوبمیرند دیگر مجازات از این طریق معنایی ندارد مجازات تا وقتی محقق می باشد که هم ماهی زنده باشد وهم یونسی که در شکم ماهی به سر می برد .وبااین بیان جواب وباطل بودن  صورت دوم تفسیرهم که ماهی به صورت قبرستان سیار برای او بود روشن شد چون بعد از مردن دیگر بودن او در شکم ماهی یا هر جای دیگر فرقی نمی کند وعنوان مجازات برآن صدق نمی کند

وباز این که درآخر این احتمال را تقویت کردن که مراد کنایه از مدت طولانی است کلام خدارا با کلام عوام واصطلاحات ضرب المثلی مقایسه نمودن هیچ مناسبتی نداردواگرکمی دقت شوداین معنا روشن می شود که بیان نورانی کلام الله تبارک وتعالی انگیز?والائی را به همراه دارد که باضرب المثلها قابل مقایسه نیست ودر یک کلمه قیاس مع الفارق است با کمی تأمل در مقام بهترین تفسیر در مقام همان صورت اول است که هردو زنده می ماندند ویونس (ع) به صورت یک زندانی تا روز قیامت در شکم ماهی محبوس بود. 

اما بیان این آیه در این مقام برای این معنا بودکه اگر اراد? الهی تعلق بگیرد می تواند یک ماهی را تا روز قیامت زنده نگه بدارد ویک انسان را هم در شکم ماهی زنده نگه داشته وقهرا اگراین چنین امری ممکن شد پس در نتیجه یک انسان کامل یعنی حجة الله الاعظم  یگانه منجی عالم بشریت که بیمنه رزق الوری وبوجوده ثبتت الارض والسماءمی باشداگرهرقدرعمر آن حضرت طولانی شود هیچگونه محالی را به همراه ندارد البته این مطلب  به عنوان موید در مقام ذکر شد والا مسئل? طول عمر آن حضرت درواقع? اصحاب کهف ثابت است ونیازی به دلیل دیگرندارد.