معارف اسلامی

                        بسم الله الرحمن الرحیم

    (20) انتظار الفرج

 

     یکى دیگر از ثمرات معرفت منتظر فرج حضرت بقیة اللّه الاعظم حجة بن الحسن العسکرى (عجل اللّه نعالى فرجه الشریف )بودن است واین امتیازى است که خداوند تبارک وتعالى به مومنین عطا فرموده واز برکات معرفت مى‏باشد.

    ازجمله مسائلى که نسبت به آن از طرف معصومین ( علیهم‏ السلام )سفارش شده است مسئله "انتظار فرج"است

 

    این معنا از روایات زیادى که از معصومین ( علیهم‏السلام ) بیان شده است استفاده مى‏شود که به بعضى از آنها اشاره مى‏شود:

 

   « ...فینتظرخروجه المخلصون...»(1)

 

    ...پس کسانى که مخلصند، منتظرخروج آن حضرت هستند.

 

     وقال على بن الحسین ( علیهماالسلام ) «انتظار الفرج من اعظم الفرج ».(2)

    ابوحمزه ثمالى از ابوخالدکابلى ازامام رین العابدین على بن الحسین ( علیه‏السلام )نقل مى‏کند:که داخل شدم بر آقاى خودم...حدیث طولانى است تا آنجاکه در وصف کسانى که قائل به امامت حضرت بقیة‏اللّه الاعظم خحة بن الحسن العسکرى (عجل اللّه تعالى فرجه الشریف )در زمان غیبت آن حضرت مى‏باشند و منتظرین ظهور آن حضرت هستند، چنین فرمودند: آنها با فضیلت‏ترین اهل هرزمان هستند؛زیراخداوند تبارک وتعالى به آنهابه قدرى ازعقل ‏ها وفهم‏ ها ومعرفت‏ ها عطا فرموده ‏است که غیبت در نزد آنان به منزله شهود است وقرار داده است آنها را در آن زمان مانند کسانى که مابین دودست رسول اللّه ( صلى‏الله ‏علیه ‏و‏آله )با شمشیرجهاد مى‏کنندوآنها حقیقة مخلص مى‏باشند واز شیعیان راستین ما هستندودعوت کنندگان به دین خداوند عز وجل هستند هم در پنهان وآشکار.وسپس اضافه فرمودند که انتظار فرج ازبزرگترین فرج هامى‏باشد.

 

    ودر روایت دیگرى ابوبصیراز امام جعفر صادق (علیه السلام)روایت مى‏کند:که حضرت فرمودند:«خوشا به حال کسانى که شیعه وپیروقائم ما هستند کسانى که منتظر ظهور آن حضرت در زمان غیبت آن حضرت مى‏باشند .اطاعت وپیروى از آن حضرت مى‏کنند درظهور آن حضرت، آنها اولیاء اللّه هستند که هیچ خوف وترس وهیچ حزن واندوهى بر آنها نیست ».

 

    عن ابى بصیر قال: قال الصادق (علیه السلام ):«یاابابصیرطوبى لشیعة قائمنا المنتظرین لظهوره فى غیبته والمطیعین له فى ظهوره اولئک اولیاء اللّه الذین لا خوف علیهم ولا هم یحزنون ».(3)

 

    بیان مطلب

 

    تنهاکسانى مى‏توانند منتظرواقعى باشندکه نسبت به وجود ومقام آن حضرت معرفت داشته باشندواز آنجائى که معرفت از امتیازاتى است که خداوند متعال در قلوب مومنین قرار داده است دیگران از آن بى نصیبند که در جاى خود به آن اشاره شدوهمان گونه که در معرفت‏ این معنابیان شدکه هر چه ایمان وتقوا در مومن بیشتر شود معرفت او زیادتر مى‏شود در مسئلة انتظار هم این معنا ثابت است به این بیان که هر چه ایمان قوى‏تر وتقوا بیشتر شود انتظار زیادترمى گردد وبه بیان دیگر: حالت انتظار فرج در مومنین به صورت تشکیکى است که کم وزیادش به قوت وضعف ایمان بستگى دارد ولذا ازجمله مواردى که باید از خداوند متعال امداد طلبید والتماس کرد در خواست حالت انتظار واقعى است؛زیرا انتظار فرج افضل اعمال وعبادات واحبّ الاعمال در نزد خداوند تبارک وتعالى است همان گونه که از روایات استفاده مى‏شود.

 

    عن الرضا( علیه‏ السلام )عن آبائه ( علیهم‏ السلام ) قال: قال رسول اللّه ( صلی الله علیه وآله وسلم ):«افضل اعمال امّتى انتظار فرج اللّه عز وجل» .

 

    قال امیرالمومنین ( علیه‏ السلام ):«انتظرواالفرج ولاتیأسوا من‏روح اللّه،فانّ احبّ الاعمال الى اللّه عز وجل انتظار الفرج».

 

  

 

    بعضى بر این باورند که هر کسى مى‏تواند منتظر واقعى امام زمان (عجل اللّه تعالى فرجه الشریف) بوده باشد در حالى که تنها مؤمنین از این امتیاز بر خوردارند؛زیرا فرق است بین انتظار در اموردنیوى وانتظار فرج ،همان گونه که فرق است بین حب وبغض مادى ومعنوى وفرق است بین لذائذ مادى ومعنوى وترس معنوى ومادى و...که بطور اجمال به بعضى از آنها اشاره شده است .

 

 

  --------------------------------------------------------------------------------

1-کمال الدین ص378 کشف الغمه /ج 3 /ص 311اعلام الوری /ص 401  

2-کمال الدین ص / 644/ حدیث /1

3-همان مدرک/ص

                                   بسم الله الرحمن الرحیم

 اخلاص در عمل (2)

 

    در باب اخلاص مطلب بسیار است که در جاى خود باید به آن اشاره شود امّا آنچه که مربوط به این مقام مى‏شود واز کلام رسول اللّه ( صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏آله )استفاده مى‏گردد، عبارت است از این که اخلاص، از امتیازات مؤمنین واز آثار ونتایج معرفت مى‏باشد؛به این معنا کسى که معرفت ندارد، محال است که در او واعمال ونیّاتش اخلاص باشد .

 

    قال رسول اللّه ( صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله )مخبرا عن جبرئیل عن اللّه عزّ وجلّ انّه قال: «الاخلاص سرٌّ من اسرارى استودعته قلب من احببت من عبادى» (1) =پیامبرگرامى اسلام ( صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله )ازقول خداوند عزّ وجلّ فرموده:«اخلاص ،سرّى از اسرار من است. آن را در قلوب بندگانى که آنها را دوست مى‏دارم، امانت مى‏گذارم».

 

    بیان مطلب:

 

    از این حدیث نورانى چنین استفاده مى‏شود که اخلاص ،موهبتى الهى است که خداوند (جلّ جلاله وعظم شأنه)در اختیار کسانى که دوستشان مى‏دارد قرار مى‏دهد. در جاى خود اشاره شد که محبّت، از آثار معرفت مى‏باشد که هر چه معرفت بیشتر شود محبّت زیادتر مى‏گردد وبه این نکته هم اشاره شد که در علائق ایمانى ،علاقه ومحبّت، طرفینى است به این معنا که اگر کسى علاقه ایمانى به دیگرى داشته باشد، قطعا طرف مقابل هم نسبت به آن علاقه ‏مند مى‏باشد واین، از امتیازات آن است که قبلاً به آن اشاره شد؛ در نتیجه این علاقه خداوند که در حدیث آمده، على الظّاهر مربوط به مؤمن است، زیرا مؤمنِ واقعى، قطعا محبوب خداست وخداوند تبارک وتعالى هم محبوب مؤمن است که بالاترین درجه محبّت را نیز چهارده معصوم (سلام اللّه علیهم) دارند وخداوند متعال هم آنها را بیشتر از همه دوست داشته ولذا از بالاترین درجه اخلاص بر خوردار بوده وهستند.

 

    البتّه مخفى نماند که آنها از مخلَصین مى‏باشند؛ به این معنا که انسان کامل هستند وتمام اعمالشان با اخلاص کامل همراه است وکارى بدون اخلاص انجام نداده‏ اند که در جاى خود، این معنا ثابت است.

 

    در نتیجه اخلاص، در صورتى پیدا مى‏شود که بنده، محبوب خداوند ودود ومهربان باشد ومحبوب الهى کسانى هستند که نسبت به او معرفت دارند؛ پس اخلاص، از برکات معرفت به شمار مى‏رود

 

 

 

--------------------------------------------------------------------------------

 

1- بحار الانوار ج 67 چاپ بیروت ص 249 ح 24 نقل از منیة المرید.

 

 

 

                           بسم الله الرحمن الرحیم

 

       مقام چهارده معصوم ( علیهم ‏السلام)به ترک گناه خلاصه نمى‏شود بلکه آن گونه که از آیه تطهیر استفاده‏ مى‏شود

علاوه برپاک بودن از هرگونه رِجس وآلودگى،داراى یک طهارت تکوینى مى‏باشند واین مقامى است که

معصومین( علیهم‏ السلام) رابر دیگران برترى داده است ودیگران از درک این مقام عاجزند ،تنها کسانى مى‏توانند این مقام رادرک کنند که خود به آن درجه رسیده باشند،لذا جز ،چهارده معصوم ( علیهم‏ السلام) کسى نمى‏تواند این مقام را درک کند،

همان گونه که شخص نابینا نمى‏تواند معنا ومفهوم وحقیقت رنگ را درک کند، هر چند کوشش کند باز از درک آن عاجزاست؛ چون‏ رنگ را ندیده وبا بیان وصف رنگ متوجّه آن نمى‏شود، تنها کافى است دریک لحظه بینا شود ورنگ رابفهمد.

     این مقامى است که خداوند متعال به معصومین( علیهم ‏السلام) عطا فرموده است وآنها را بدینوسیله از دیگران ممتاز کرده وتمام عالم را به برکت وجودآنها خلق نموده است همان گونه که در روایات زیادى به این نکته اشاره شده است ؛خطاب

به پیامبراکرم ( صلى‏الله ‏علیه ‏و‏آله):«لولاک لماخلقت الافلاک»:« اگر تو نبودى هر آینه عالم را خلق نمى ‏کردم ».ودرجاى دیگر

درباره وجود حضرت بقیة اللّه الاعظم حجة بن الحسن العسکرى (عجل اللّه تعالى فرجه الشریف) آمده است:« بیمنه رزق الورى وبوجوده ثبتت الارض والسماء»=«به برکت وجود امام عصر (ارواحنا فداه )دیگران را روزى مى‏ دهد وثبات وقوام زمین وآسمان به برکت وجود آن حضرت (عج)مى‏باشد».«لولا الحجّة لساخت الارض

باهلها

».=«اگر حجت خدا (امام زمان) نبود؛ زمین اهلش را فرو مى ‏برد وهلاک مى ‏نمود».وروایات زیاد دیگرى که حکایت از این معنا مى ‏کند .

 

 

                                     بسم الله الرحمن الرحیم

(20) اخلاص در عمل

 

     آیات وروایات زیادى در باره اخلاص ذکر شده است ؛از آن جمله :

 

    قال اللّه تبارک وتعالى فى محکم کتابه: «فمن کان یرجو لقاء ربّه فلیعمل عملاً صالحا ولا یشرک بعبادة ربّه احدا»(1)=«پس هر کس به لقاى پروردگارش امید دارد، باید کارى شایسته انجام دهد، و هیچ کس را در عبادت پروردگارش شریک نکند».

 

   «انّا انزلناالیک الکتاب بالحق فاعبداللّه مخلصا له الدّین الا للّه الدّین الخالص» (2)

 

«ما این کتاب را به حق بر تو نازل کردیم ؛ پس خدا را پرستش کن ودین خود را براى او خالص گردان .آگاه باشید که دین خالص از آن خداست» .

 

    قال امیرالمؤمنین ( علیه‏ السلام ) = «افضل الاعمال ما اخلص فیه»

 

= «با فضیلت‏ترین وبهترین اعمال، آن کارى است که اخلاص در آن باشد».

 

    عن ابى جعفر الجواد ( علیه‏ السلام ) «قال افضل العبادة‏الاخلاص» = «با فضیلت‏ترین عبادت، اخلاص است» (3)

 

    یکى دیگر از آ ثار وثمرات معرفت وشناخت، اخلاص در عمل است؛به این معنا که اگر معرفت نباشد، اخلاص پیدا نمى‏شود وهمان گونه که براى معرفت، مراتب ودرجاتى وجود دارد براى اخلاص نیز میتوان بیان کرد که هرچه تقوا وپرهیز کارى بیشتر ،معرفت زیادتر و هراندازه معرفت بالاتر باشد ،اخلاص بیشتر مى‏شود وبه فرموده مولاالموحّدین امیرالمؤمنین ( علیه ‏السلام ) بهترین اعمال، آن کارى است که در آن اخلاص باشد واگر اخلاص در عمل نباشد، آن،ارزش معنوى وعبادى ندارد؛ به این معنا که پاداش را به میزان اخلاص حساب مى‏کنند ؛ هر چه اخلاص،بیشتر باشد اجر آن عمل زیادتر است ولذا در آیاتى که در باره بندگان نازل شده، در کنار پرستش وبندگى ،"قید اخلاص در دین"آمده است.

 

    عن ابى جعفر ( علیهم االسلام ):«...من عرف النّیة خلوصها علم انّ اخلاص النیّة اشدّ من جمیع الاعمال»(1)

 

    =امام محمّد باقر( علیه ‏السلام )فرمودند:«کسى که معناى نیّت وخلوصِ در آن را فهمید، مى‏داند که اخلاص در نیّت،از همه اعمال سخت‏تر است». سپس حضرت ( علیه‏ السلام ) معناى عمل خالص را این گونه بیان فرمودند:

 

    «بأنّه هو العمل الّذى لاتریدأن یحمدک علیه احدٌ الاّ اللّه عزّوجلّ، لاعندالفعل ولا بعده»

 

    قریب به این معنا فرمودند که: «انگیزه وهدفش از انجام دادن عمل ،این نباشد که غیر خداوند عزّ وجلّ، احدى او را حمد وثنا کند، نه در هنگام انجام دادن کار ونه بعد از تمام شدن آن» (2)

 

 

 

--------------------------------------------------------------------------------

 

1-سورة الکهف آیه 111

 

2- سورة الزمرآیه 2

 

3- بحار الانوارچاپ بیروت ج 67 ص249 ح 25 نقل از کتاب عدة الداعى

 

4- بحارالانوار ج 67 ص 233

 

5- در بیان اخلاص، مرحوم علاّمه مجلسى ( قدس ‏سره )در بحارالانوار، آ یات وروایات زیادى که از معصومین

(سلام اللّه علیهم) در مقام، وارد شده است، به همراه انظار علماى اسلام از خاصّه وعامّه وعلماى اهل عرفان، ذکر نموده است و چون بنا براجمال واختصار است، ازبیان انظار صرف نظر نموده وطالبین، به کتاب مذکور وکتب دیگراخلاقى مراجعه نمایند .

 

 

      بسم الله الرحمن الرحیم

    (19)عشق وشوق به لقاءاللّه

 

    یکى دیگر از ثمرات معرفت ذوق وشوق به به لقاءاللّه است، اگر کسى معرفت پیداکند وبه کمال انسانیت نائل شود نه تنها علاقه‏اى به دنیا وزینتهاى دنیوى ندارد بلکه از او نفرت پیدا کرده واز مردن نمى‏ترسد بلکه آرزو وذوق به لقاءاللّه را دارد ودر بعضى از ادعیه آمده است: «اللهم انى اسئلک ان تملأقلبى حبا لک وخشیة منک وتصدیقابکتابک وایمانا بک وفرقا منک وشوقا الیک یا ذالجلال والاکرام حبب الىّ لقائک واحبب لقائى...»(1)

 

    از ابوحمزه ثمالى نقل شده است که امام زین العابدین « علیه‏ السلام »در سحر ماه مبارک رمضان با خداى خود چنین مناجات مى‏کردند:

 

    پروردگارااز تو درخواست مى‏کنم که دلم را لبریز از دوستى خود گردانى و قلبم را بر خوف وخشیت خود وتصدیق به کتاب خودوایمان کامل بحضرتت گردانى ودلم راپر غم واندوه خود وشوق لقاى خویش سازى اى خداى صاحب جلال وبزرگوارى ،ملاقات خود رامحبوب من وملاقات مرامحبوب خود گردان...

 

    ودر نهج البلاغه آمده است که مولاالموحدین امیرالمؤمنین على بن ابى طالب « علیه‏ السلام »به خداوند متعال سوگند یاد کردند وفرمودند:(علاقه و)انسى که پسرابى طالب به موت دارد ،بیش از علاقه وانسى است که طفل به پستان مادر دارد.

 

    «...واللّه لابن ابى طالب آنس بالموت من الطفل بثدى امّه ».(2)

----------------------------------------------------

1- فرازى از دعاى ابو حمزه ثمالى .

 

2-نهج البلاغه خطبه 5